ДошпулдуурXp Yy Td_hнd E1Rr Eexl P50 FDĕR
Дошпулуур (допшулдуур, топшулуур-даа дээр) — ийи хылдыг хөгжүм херексели. Шаанда ол барык өг, аал бүрүзүнге турган эң-не нептереңгей хөгжүм херексели-дир. Ол дугайын чоннуң аас чогаалы херечилеп турар:
Алаак черниң ыяжындан
Чазап алган дошпулуурум.
Ала бениң кудуурундан
Хылдап алган дошпулуурум.
Куду черниң ыяжындан
Чазап алган дошпулуурум.
Кула бениң кудуруундан
Хылдап алган дошпулуурум.
Тургузуу[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Шаандагы дошпулдуур ийи таладан хаш-биле дуй шаккан хааржак болур болгаш ону өттүр быжыглаан 80 см хире үннүг. Дошпулуур бызаанчы дег хөй хевирлиг эвес-даа бол, хемчээли янзы-бүрү болур. Ооң хааржаан кол нургулайында дыттан, ында-хаая шиви, хады азы пөштен кылган боор. Унун база баш талазын быжыг хадыңдан чазаар. Хааржакталчак бажын ийи таладан дуй шагар хаш алгыны өшкү, бызаа азы сыын кежинден кылыр, а чамдыкта аргар-кошкар кежин ажыглаар.
Шаандагы дошпулуурну ээрип каан аът хылы-биле хылдап турган. Чамдыкта ооң хылын хой шөйүндүзүнүң дадаазынналчак кожундан ээрип кадыргаш, кылган-даа боор-ла. Амгы үеде оларны кылымал чиңге, быжыг хылдар азы демир сывырындактар солаан. Дошпулуурнуң хөөнүн ойнакчы боду таарыштырып алыр.
Төөгүзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Дошпулдуур — бурунгу ыраажы кижилерниң даады ажыглаар эдилелдериниң бирээзи. Ооң дузазы-биле олар кожа-хелбээ улустарын хөгледип, хөөнүн чазап, амыраан алгап чораан:
Дозур кара мээң эжим
Дошпулдуурлап олур-ла бе?
Торга күжүр ыяш соктап,
Токкуңайнып чыдыр-ла бе?
Дөзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
- Байыр-оол М.С. "Тывалар", 2005
